We staan vandaag op een historisch keerpunt binnen de Europese Unie. De Europese leiders en in het bijzonder de Commissie, de ECOFIN-Raad en de Europese Centrale Bank maken van de huidige crisis gebruik om een neoliberale orde vol tegenstrijdigheden op te leggen, met als ideaal een democratisch, sociaal en ecologisch Europa.
Het gezicht van Europa wijzigt grondig. Dat heeft zeer zware gevolgen voor de burgers en voor de toekomst van het Europees project als dusdanig. Deze "stille revolutie" -zoals Dhr. Barroso ze zelf noemt- groeit vanuit een juridisch-institutioneel activisme zonder voorgaande: een wildgroei aan regels, strengere sancties en een grotere automatisering van hun uitvoering, de verplichting om deze regels in te schrijven in de fundamentele niveaus van de Europese of nationale wetgeving (verdragen, grondwet, enz.). Deze revolutie gaat eveneens gepaard met een versterking van de macht van de Commissie, de Europese raad en de ECOFIN-Raad. Het Europees Parlement wordt -zoals zijn nieuwe voorzitter zelf toegaf- in het beste geval herleid tot een kamer waar men enkel nog nota neemt van de beslissingen die genomen werden door de Staatshoofden. Het Verdrag voor "stabiliteit, coördinatie en governance" dat afgesloten werd tijdens de Europese Raad van 30 januari 2012, radicaliseert het rigoureuze budgettaire denken. In een context van crisis die qua ernstgraad vergeleken kan worden met deze van de jaren 1930 en die nog versterkt wordt door een ongeziene investeringscrisis is het echter noodzakelijk om jobs te vrijwaren en publieke investeringen aan te moedigen. De Europese Commissie krijgt het recht om de Staten verplichtingen op te leggen bij de uitoefening van één van de meest centrale voorrechten van de democratische werking: het budget. De Commissie zal kunnen ingrijpen wanneer ze meent dat het gevolgde beleid niet overeenstemt met haar visie of met deze van de ECOFIN-Raad. Door dit Verdrag goed te keuren gaan de Europese leiders voorbij aan de realiteit. De verschillende Europese topontmoetingen die elkaar in recordtempo opvolgden, slaagden er niet in om de vermeende doelstellingen te halen, namelijk "het vertrouwen van de markten herstellen" en de crisis in de Eurozone oplossen. Een tweede bankencrisis tekent zich in Europa af. Het strenge beleid dat in alle landen gezamenlijk gevoerd wordt, leidt uiteindelijk tot een veralgemeende recessie. Daarenboven gaat de sociale situatie in een meerderheid van de Europese landen steeds verder bergaf, te beginnen met de landen in de periferie van de Eurozone. In Griekenland nemen de overheidsschuld, de werkloosheid en het aantal zelfmoorden met een onrustwekkende snelheid toe.
De burgers vragen zich af of de vermeende doelstellingen geen andere strategie verbergen: gebruik maken van de crisis, op gevaar af de situatie te verergeren, om over te schakelen naar een heel ander regime dat de laatste hand zou leggen aan een neoliberaal model ten koste van de sociale en democratische rechten ("never waste a good crisis"). Deze evoluties vormen de zwaarste ontkenning van de democratie in Europa sinds het einde van de tweede wereldoorlog. De Europese burgers zijn onderworpen aan een bestraffend beleid, terwijl iedereen weet dat deze crisis hoofdzakelijk werd veroorzaakt door de hebzucht van de banken en van de financiële markten, door de medeplichtigheid of door de laksheid van de politieke verantwoordelijken die verondersteld werden controle uit te oefenen en door twee decennia van concurrentie die zwaar doorwogen op de lonen en de fiscaliteit. Dit bestraffende neoliberalisme bedreigt de democratie op twee manieren: rechtstreeks door een autoritaire ontsporing (wanneer Jean-Claude Trichet, voorzitter van de ECB, een brief stuurt naar de Italiaanse overheid met de vraag om sneller te snoeien in het budget en met de suggestie om de collectieve onderhandelingen op het niveau van de sectoren te verschuiven naar de bedrijven. Of wanneer met de goedkeuring van de Trojka technocratische regeringen het bewind overnemen in Griekenland en in Italië, enz.). Maar ook onrechtstreeks door de opkomst van xenofoob nationalisme en anti-Europese en antidemocratische bewegingen aan te moedigen in Frankrijk, Hongarije, Finland, enz.). Wij zeggen dan ook "het is genoeg geweest!" Wij aanvaarden dit beleid niet langer. Dit beleid treedt de democratie met de voeten en heeft Europa in een uitermate ernstige crisis gestort. Dit beleid maakt xenofobe duivels wakker die Europa vanuit haar roeping net wilde uitroeien. Wij willen het Europese sociaal model verbeteren en de volkeren verdedigen, maar niet de banken, noch de grote bedrijven of hun belangrijkste aandeelhouders. Dit vergt een totaal andere politieke aanpak. Dit impliceert ook dat de instellingen en de Verdragen herzien worden. Geen aanpassingen in de richting van een verharding van het bestraffend neoliberalisme maar aanpassingen om de democratie te heroveren. En er bestaan wel degelijk alternatieven. Wat vandaag ontbreekt, zijn de juiste machtsverhoudingen om deze alternatieven concrete vorm te geven en om beleidsprocessen uit te werken, waardoor het Europese project opnieuw de richting uitgaat van democratie en sociale en ecologische vooruitgang. De alternatieve top waar we toe oproepen zal een eerste stap zijn in de richting van deze doelstellingen.
RSS 2.0